Onze bezoekers stellen ons vaak de vraag of ze ratten zullen te zien krijgen in het museum. Uit nieuwsgierigheid en uit fascinatie, maar vooral uit angst. De rat heeft haar slechte reputatie immers al lang te pakken. Toch is deze kleine knager uitermate fascinerend. En de rioolwerkers zullen je zelfs vertellen dat het een heel nuttig dier is.
Sinds 2020 denkt het museum na over het optimale gebruik van zijn permanente tentoonstellingsruimte. Deze reflectie resulteerde in een studie over de positionering van het museum. De studie benadrukte de noodzaak van een relevante programmering die nu adequater is afgestemd op specifieke doelgroepen zoals gezinnen en tieners. Elk jaar zal het Riolenmuseum dan ook een thema voorstellen dat telkens tien maanden zal omspannen.
Rattus: ons eerste themajaar 15.09.23 > 16.06.24
Voor dit eerste themajaar, dat loopt van 15 september 2023 tot 16 juni 2024, richt het museum zich op de rat. Dit kleine zoogdier heeft een verhaal te vertellen in het museum! Tegenwoordig weten we meer over de ijsbeer en de dolfijn, terwijl de rat al eeuwenlang in onze directe omgeving leeft!
Het doel van het thema van dit jaar is om zonder complexen noch vooroordelen te praten over deze soort. Deze is misschien weinig tot niet gewenst maar wist zich toch ongelofelijk goed aan te passen aan de kunstmatige omgeving van onze steden.
Onze expo: RATTUS
Rattus norvegicus is de wetenschappelijke benaming voor een soort die nog vele andere namen draagt: bruine rat, Noorse rat, stadsrat of rioolrat. Dit knaagdier heeft zijn plek gevonden in het wijdvertakte netwerk dat zich onder onze voeten uitstrekt. Het houdt van de constante temperatuur en vochtigheid en voedt zich met de vele etensresten die terechtkomen in onze riolen. Hier vindt deze diersoort ook nog eens beschutting en een veilige schuilplaats tegen roofdieren.
Net als duiven en muizen zijn ratten voor hun overleven afhankelijk van menselijke activiteiten, met name van het afval dat wij produceren.
Deze knaagdieren, een vertrouwde verschijning in riolen, parken, kelders en tuinen, wekken fascinatie, nieuwsgierigheid maar ook fobie en zelfs afschuw op. Ze laten ons zelden onverschillig. In de loop der jaren heeft de mens steeds geavanceerdere technieken ontwikkeld om ze te vangen en onder controle te houden, hoewel de ethiek van deze technieken vaak dubieus is.
Net als andere stadsdieren worden ratten omschreven als schadelijk of ongewenst. Maar wat weten we er eigenlijk echt over? Kunnen we vreedzaam samenleven met deze soort?
Het is tijd om een paar vooroordelen en stereotypen over ratten van tafel te vegen. Het Riolenmuseum neemt je mee op een reis in de voetsporen van dit weinig bekende knaagdier, noch wild noch tam.
Het tentoonstellingsparcours
Tijdens deze tocht gaan de bezoekers volledig op in de omgeving. Omgeven door de duisternis verkennen zij stap voor stap het thema RATTUS. Sterke visuele elementen fungeren als prikkelende bakens in de permanente tentoonstelling. Een reeks opstellingen nodigt uit tot een speelse, participerende ontdekking. Verrassende vragen, onderhoudende interacties en een aangepaste ergonomie stimuleren niet alleen het zicht, maar ook de tastzin en het gehoor. Zo worden de deelnemers, groot en klein, de hoofdrolspelers van hun eigen bezoek.
La Minute Sauvage
De tentoonstelling wordt geïllustreerd door prachtige foto’s en een video van Thomas Jean, fotograaf en videograaf van de Brusselse stadsfauna.
De laatste maanden ging hij op zoek naar deze schimmige wezens die integraal deel uitmaken van het Brusselse ecosysteem. Zijn video en foto’s laten het publiek van dichtbij kennismaken met deze dieren.
Thomas Jean is van jongs af aan een liefhebber van de wilde natuur. Zijn grootvader, vader en broer waren net zo gepassioneerd als hij en leerden hem dieren te herkennen.
Thomas is een gedreven autodidact. Hij is geïnteresseerd in het behoud van biodiversiteit in stedelijke omgevingen en in de wijze waarop wilde dieren samenleven met mensen.
Op zijn YouTubekanaal La Minute Sauvage deelt Thomas Jean zijn ontmoetingen en observaties.
